Για πολλούς αιώνες η φλόγα του πυρρίχιου έκαιγε άσβεστη. Ο χορός χορευόταν σε μεγάλες γιορτές όπως αυτή των Παναθηναίων αλλά και αποτελούσε μέρος της στρατιωτικής εκπαίδευσης των αρχαίων Ελλήνων. Οι Σπαρτιάτες ξεκινούσαν την εκμάθησή του από τα πέντε τους χρόνια. Όπως γνωρίζουμε ήταν οι πρώτοι που πριν αναχωρήσουν για τον πόλεμο ή λίγο πριν την μάχη, αλλά και ...
κατά την διάρκεια των πολεμικών αναμετρήσεων, ασκούνταν και μάθαιναν να χορεύουν τον χορό αυτό με όπλα, τόξα, ασπίδες και δόρατα για να μπορούν να είναι νικητές. Οι χορευτές-πολεμιστές που έφεραν πολεμική εξάρτηση ήταν χωρισμένοι και κατανεμημένοι σε δύο συμπλέγματα, τους επιτιθέμενους και τους αμυνόμενους και μιμούνταν τις κινήσεις των πολεμιστών την ώρα της μάχης. Οι Μακεδόνες τον ανήγαγαν σε χορό των δυνατών και τον αγάπησαν τόσο που ονομάστηκαν πυρριχιστές. Στην επιστροφή των Ελλήνων πολεμιστών από την Περσία το 400 π.Χ. ο Ξενοφών περιγράφει τον Ελληνικό Πόντο και ιδιαίτερα τη γιορτή που οργάνωσαν οι κάτοικοι της Κερασούντας και των Κοτυώρων και φυσικά τον πυρρίχιο που χορεύτηκε σε αυτή. Ας σημειωθεί ότι ο Ξενοφών αναφέρει πως τον πυρρίχιο χορό χόρεψαν όχι μόνο άνδρες αλλά και γυναίκες, κάτι που δεν ήταν ασυνήθιστο τότε.
Τον πυρρίχιο διασώζουν σήμερα οι Πόντιοι και τον ονομάζουν και Σέρρα από τον ποταμό Σέρρα, ανατολικά της Τραπεζούντας. Κατά τον καθηγητή Ευγ. Δρεπανίδη προήλθε από τη φράση “όρχησις εις ιερά” και από αυτό Σιέρα-Σέρρα. Στον χορό Σέρρα δείχνει ο χορευτής την τέχνη του. Στην αρχή η κίνηση του χορού είναι αργή. Ατσαπάπ λέγεται το αργό μέρος του. Πάντα με το κεφάλι ψηλά οι χορευτές εκτελούν το κάθε βήμα. Είναι χαρακτηριστικές οι κινήσεις των ώμων.
Στο δεύτερο μέρος του χορού βλέπουμε τον ρυθμό να ανεβαίνει. Και εκεί οι χορευτές κρατούν το κεφάλι τους ψηλά. Το δεύτερο μέρος του χορού ονομάζεται Τρομαχτόν. Παλαιότερα η Σέρρα χορεύονταν κυκλικά ενώ σήμερα την βλέπουμε να χορεύεται με τους χορευτές σε ευθεία παράταξη. Οι παραλλαγές του χορού πολλές, μαρτυρούν το πέρασμά του μέσα από το χώρο και χρόνο και το συναπάντημά του με το σήμερα. Αυτό που δεν άλλαξε και έφτασε αναλλοίωτο ως εμάς είναι η ίδια η ουσία του χορού, η εσωτερική διονυσιακή του δύναμη που κατορθώνει να μεταλλάξει την ενεργειακή υπόσταση του χορευτή παρασύροντάς τον “σε έναν τόπο με ανέμους που ξεριζώνουν πέτρες και λυγίζουν κορμιά….”
Ο χορός των μαχαιριών - πιτσάκ'
Στο χορό αυτό παίρνουν μέρος μόνο 2 χορευτές. Πολλοί θεωρούν ότι το πιτσάκ’ (πιτσάκ΄οιν ), κλείνει το χορό Σέρρα, ο οποίος είναι ομαδικός προσθέτοντας ότι τα δύο πλέον, δυνατά παλικάρια συνεχίζουν την όρχηση και μετά τη Σέρρα, όταν οι υπόλοιποι χορευτές κουράζονταν και αποσύρονταν.
Το πιτσάκ’ είναι γνωστός χορός στον Πόντο από την αρχαία εποχή και η πλοκή του χορού είναι παρόμοια μ’ αυτήν που παρουσιάζει ο Ξενοφών στην «Κύρου ανάβαση» όπου περιγράφει τη δεξίωση που έδωσε για τους Παφλαγόνες και τον χορό πιτσάκ' ως εξής: "Δύο Θράκες, στα Κοτύωρα, χορέψαν ένα χορό με συνοδεία φλογέρας, φορτωμένοι με τον οπλισμό τους, επέδειξαν δε μεγάλη ευλυγισία στα πηδήματα και στον χειρισμό των σπαθιών τους. Στο τέλος ένας από τους δύο όπως πίστεψαν οι καλεσμένοι χτύπησε θανατηφόρα τον άλλο, ο οποίος έπεσε καταγής, μιμούμενος με πολλή πειστικότητα τον πεθαμένο". Όπως και τότε, έτσι και στον Πόντο ο χορός χορευόταν από δύο χορευτές που κρατούσαν μαχαίρια, με κατάληξη τον εικονικό θάνατο του ενός. Ο νικητής της διαμάχης κέρδιζε την καρδιά μιας νέας κοπέλας για χάρη της οποίας και δίδονταν αυτή η διαμάχη. Μια σημερινή και πολύ συγκινιτική παραλλαγή, είναι οι δύο χορευτές, μετά την διαμάχη να πετούν τα μαχαίρια και να αγκαλιάζονται...
19 ΜΑΪΟΥ: Ημέρα Εθνικής Μνήμης. Μια μέρα που οφείλουμε όλοι να χαράξουμε στη μνήμη και στην καρδιά μας. Η ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ ΔΕΝ ΞΕΧΝΑ! Γιατί η μνήμη είναι η καλύτερη μορφή Εθνικής Αντίστασης...
