Dulce et decorum est pro patria mori
Είναι γλυκό και τιμημένο το να πεθάνει κανείς για την Πατρίδα. Αυτή είναι μια πολύ γνωστή φράση από τις Ωδές του Οράτιου. Οι
περισσότεροι μπορούν να συμφωνήσουν με αυτή την φράση. Πόσοι όμως την
πιστεύουν πραγματικά; Πόσοι είναι όντως έτοιμοι να αντικρίσουν τον
θάνατο και να είναι μάλιστα χαρούμενοι για αυτόν αν είναι προς όφελος
της Πατρίδας; ...Στην πραγματικότητα κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για τον εαυτό του μέχρι να έρθει- αν χρειαστεί ποτέ- εκείνη η στιγμή. Η στιγμή στην οποία θα χρειαστεί να διαλέξεις τον θάνατο ενώ θα μπορείς όμως να τον αποφύγεις. Η στιγμή στην οποία θα αποφασίσεις αν θα προτιμήσεις την ζωή σου ή το καλό της Πατρίδας.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Ο Οράτιος αυτή την φράση την διατύπωσε σαν ένα στίχο ενός ποιήματος από τις Ωδές (ΙΙΙ.2.13.). Στο ποίημα του αυτό αναφέρεται στην στρατιωτική εκπαίδευση που πρέπει να λαμβάνουν οι πολίτες της Ρώμης προκειμένου όχι απλά να είναι έτοιμοι να υπερισχύσουν των εχθρών τους όταν τους αντιμετωπίσουν στη μάχη, αλλά να είναι τόσο καλοί μαχητές και τόσο τρομεροί που να αποτρέπουν τις επιθέσεις τους μόνο και μόνο από τον φόβο που θα νοιώθουν όσοι σκέφτονται να τους αντιταχθούν. Δηλαδή, εκφράζει ουσιαστικά την ίδια σκέψη που διατυπώνει μερικούς αιώνες μετά ένας πολύ σημαντικός Ρωμαίος συγγραφέας της ύστερης Ρωμαϊκής περιόδου, ο Βεγέτιος στο βιβλίο του De Re Militari, η οποία και είναι γνωστή ως τις μέρες μας, Si vis pacem, para bellum. Η μετάφραση αυτού του ρητού στα ελληνικά είναι: Αν θες ειρήνη, ετοιμάσου για πόλεμο. Πράγματι, η τακτική αυτή που προτείνουν οι δύο Ρωμαίοι ξέρουμε πως αποδίδει. Πολλοί λαοί προτίμησαν να παραδοθούν παρά να αντιμετωπίσουν τις λεγεώνες. Ακόμα περισσότεροι δεν επιτέθηκαν ποτέ στην Αυτοκρατορία πιστεύοντας πως τα αντίποινα θα είναι τρομερά.
Για να μπορείς όμως να προκαλείς τέτοιο τρόμο στους εχθρούς χρειάζεσαι δύο βασικά πράγματα. Το πρώτο είναι η σωστή προετοιμασία. Τόσο το κράτος, όσο και ο κάθε πολίτης ατομικά, πρέπει να προετοιμάζονται για την στιγμή εκείνη που θα χρειαστεί να αποδείξουν την στρατιωτική τους αξία. Το κράτος πρέπει συνεχώς να αυξάνει τις πολεμικές του ικανότητες και ο πολίτης πρέπει διαρκώς να εκπαιδεύεται και να διατηρεί τον εαυτό του στην καλύτερη δυνατή κατάσταση. Το δεύτερο -και σημαντικότερο κατά τη γνώμη μου- είναι η ψυχολογία. Κάθε πολίτης ατομικά αλλά και η κοινωνία σαν σύνολο πρέπει να πιστέψουν πραγματικά στο ρητό του Οράτιου. Πρέπει να θεωρούν ως την μεγαλύτερη τιμή τον θάνατο υπέρ Πατρίδος. Πρέπει να θεωρούν ως την μεγαλύτερη ευχαρίστηση την θυσία προς το Έθνος. Μόνο και μόνο ο χαρακτήρας ενός Έθνους και μιας κοινωνίας που πραγματικά πιστεύει σε αυτά τα ιδανικά ίσως και να είναι τις περισσότερες φορές αρκετά για να αποτρέψουν όσους τους επιβουλεύονται.
Κοιτάξτε τώρα γύρω σας. Στην δικιά μας Πατρίδα σήμερα πιστεύεται πως υπάρχουν πολλοί που να πιστεύουν την φράση του Οράτιου; Ζούμε σε ένα κράτος που να ετοιμάζεται συνεχώς ώστε να αποτρέψει τους γείτονες του από τις επεκτατικές τους βλέψεις; Η κοινωνία μας πόσο προωθεί τα ιδανικά και τις αξίες εκείνες που θα κάνουν το Έθνος μας πρόθυμο να πολεμήσει όταν χρειαστεί; Την απάντηση δυστυχώς την ξέρουμε όλοι. Ζούμε σε μια παρηκμασμένη κοινωνία, με μόνο κριτήριο το χρήμα. Οι περισσότεροι νέοι θα ήθελαν να αποφύγουν την στρατιωτική θητεία που πια κρατάει μόνο λίγους μήνες. Ας μην αναφερθούμε καν στο πόσο πρόθυμοι θα ήταν να προετοιμάζονται διαρκώς σωματικά και ψυχολογικά για μια σύγκρουση. Όμως η Ιστορία δεν συγχωρεί. Πολλοί μεγάλοι πολιτισμοί και πολλά σπουδαία έθνη έχουν σβηστεί από το χάρτη επειδή παραδόθηκαν στην παρακμή. Θα αφήσουμε και το δικό μας να γίνει ένα από αυτά;
Λύρης Αλέξανδρος
