«Δεν υπήκουσα παρά εις μιαν ιδέαν, να φανώ χρήσιμος εις τον πλησίον και τον τόπον μου»
Παύλος Μελάς
«Μακεδονικός αγώνας» ονομάστηκε ο ακήρυκτος πόλεμος μεταξύ Ελλήνων
και Βουλγάρων, ο οποίος κορυφώθηκε μεταξύ των ετών 1903 και 1908 στη
Μακεδονία. Οι «άρπαγες» Βούλγαροι με την επεκτατική τους διάθεση
επεδίωκαν να επεκτείνουν τα όρια του κράτους τους ώστε να ...Παύλος Μελάς
συμπεριλάβει και την Μακεδονία, θέλοντας έτσι να επιτύχουν διέξοδο στο Αιγαίο Πέλαγος και τη Μεσόγειο Θάλασσα.
Ουσιαστικά, ο Μακεδονικός αγώνας άρχισε από το 1870 με το Βουλγαρικό Σχίσμα από το Πατριαρχείο Κων/πόλεως και την ίδρυση της Βουλγαρικής Εξαρχείας και διήρκησε μέχρι το 1908. Στα 38 αυτά χρόνια ο Μακεδονικός Ελληνισμός και ο Σέρβικος πληθυσμός, εντός των ορίων της Μακεδονίας, υπέφεραν πολλά τόσο σε περιουσιακά και υλικά αγαθά όσο και σε ανθρώπινες θυσίες.
Από το 1870 οι Βούλγαροι άρχισαν να εγείρουν διεκδικήσεις επί της Μακεδονικής γης αλλά από το 1895 ο ελληνικός πληθυσμός της Μακεδονίας υπέστη απερίγραπτα βασανιστήρια από ένοπλες βουλγαρικές συμμορίες (κομιτατζήδες) ώστε να απαρνηθεί την εθνικότητά του και να υποκύψει στις αξιώσεις των Βουλγάρων. Οι συμμορίες αυτές, που απώτερο σκοπό τους είχαν την τελική διεκδίκηση των εδαφών από την Οθωμανική Αυτοκρατορία και την Ελλάδα και η παραχώρησή τους σε αυτήν από τις Μεγάλες Δυνάμεις, παρουσίαζαν στην Μακεδονία έναν «αμιγή» δήθεν βουλγαρικό πληθυσμό.
Λήστευαν, έκλεβαν, εξόντωναν τους πιστούς στο Οικουμενικό Πατριαρχείο ή όσους θεωρούσαν ότι αποτελούσαν «δεσμό» μεταξύ της Μακεδονίας και της υπόλοιπης Ελλάδας. Στους κομιτατζήδες λοιπόν αυτούς αντιστάθηκαν οι «Μακεδονομάχοι», ελληνικά ένοπλα αντάρτικα σώματα που οργανώθηκαν ή από τον ίδιο τον πληθυσμό ή με εθελοντές από όλη την Ελλάδα. Οι αγώνες αυτοί, οι ηρωικοί, των Μακεδονομάχων και η ακατάβλητη ψυχική αντοχή του μακεδονικού πληθυσμού, αποτελούν μια ακόμη λαμπρή σελίδα στην Ιστορία του ελληνικού Έθνους γιατί εκτός του ότι ανάγκασαν τους κομιτατζήδες να αποσυρθούν το 1908 αποτέλεσαν με τον αγώνα τους το προοίμιο και την έμπνευση των νικηφόρων πολέμων του 1912-13 και της απελευθέρωσης της Μακεδονίας και αργότερα των Βαλκανικών πολέμων, αναπτερώνοντας το ηθικό των Ελλήνων και ξυπνώντας μέσα τους το πνεύμα της Ελευθερίας!
Πρωτεργάτης των Μακεδονομάχων, ο Παύλος Μελάς, μια ιδιάζουσα προσωπικότητα ανωτέρας πνοής! Προσωπικότητες από εκείνες που ως σκοπό της ζωής τους δεν θέτουν απλώς το καθήκον προς υπεράσπιση της Πατρίδας αλλά κινούνται από τον ακαταμάχητο αυθορμητισμό για αυτοθυσία με σκοπό να υπερασπίσουν και να σώσουν το Έθνος! Ο Παύλος Μελάς, που γεννήθηκε το 1870, έγινε αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού και παντρεύτηκε το 1892 με την Ναταλία Δραγούμη, κόρη του μακεδόνα πολιτικού Στέφανου Δραγούμη και αδερφή του Ίωνα Δραγούμη. Είχε λοιπόν ανδρωθεί σε ένα περιβάλλον με έντονο τον Εθνικό παλμό και στη σύντροφό του βρήκε μια εξαίρετη συνεργάτιδα.
Στις 24 Φεβρουαρίου 1904 μεταβαίνει μυστικά στη Μακεδονία με άλλους τρεις αξιωματικούς και με εντολή της Ελληνικής Κυβέρνησης, για να μελετήσουν την κατάσταση. Την ίδια στιγμή είναι και ο σύνδεσμος της «Άμυνας», της οργάνωσης που ήταν η ραχοκοκαλιά των ομάδων του Μακεδονικού Αγώνα στην Αθήνα. Στις 10 Ιουλίου του ίδιου έτους, ο Παύλος Μελάς ξαναήρθε μόνος στη Μακεδονία με σκοπό να συγκεντρώσει στοιχεία, σαν ζωέμπορας και με το ψευδώνυμο Πέτρος Δέδες, αναλαμβάνοντας την οργάνωση του πρώτου ένοπλου Σώματος. Ο Παύλος Μελάς ξαναήρθε για τρίτη και τελευταία φορά στη Μακεδονία στις 18 Αυγούστου 1904. Κυκλοφόρησε με το ψευδώνυμο Μίκης Ζέζας, σύνθεση των ονομάτων των παιδιών του. Διοικούσε ένα σώμα τριάντα πέντε αντρών, Μακεδόνων και Ηπειρωτών, Λακώνων, Κρητικών και άλλων, όμως ουσιαστικά ήταν αρχηγός όλων των αντάρτικων σωμάτων που δρούσαν στις περιφέρειες Μοναστηρίου και Καστοριάς. Άρχισε αμέσως τις επιθέσεις εναντίον των Βούλγαρων κομιτατζήδων για να ξεκαθαρίσει την περιοχή αλλά και για να οργανώσει την τοπική άμυνα. Τα συνθήματα του που ακούγονταν, «Κάτω οι Βούλγαροι», «Ζήτω η Μακεδονία», «Βούλγαρος να μην μείνει στη Μακεδονία» αναπτέρωναν το ηθικό του μακεδονικού πληθυσμού. Όμως ο Αγώνας του τερματίστηκε στις 13 Οκτωβρίου 1904, ημέρα Τετάρτη, στο Στάτιστα το οποίο σήμερα προς τιμή του ονομάζεται Μελάς, όταν η συμμορία κομιτατζήδων του Μήτρου Βλάχου τον πρόδωσε και τουρκικό στρατιωτικό απόσπασμα κύκλωσε το χωριό και το σπίτι στο οποίο βρισκόταν ο Παύλος Μελάς και τον σκότωσε, όταν έπειτα από σθεναρή άμυνα δυο ωρών, αποφάσισε έξοδο ο ίδιος και οι άντρες του.
Το αίμα του Παύλου Μελά υπήρξε ο προπομπός, το έναυσμα για την Μεγάλη απόφαση. Ο Μακεδονικός Αγώνας υπήρξε ο πρόδρομος των ηρωικών πολέμων του 1912-13 με πρωτοπόρο τον Παύλο Μελά. Να η ιδιάζουσα προσωπικότητα του Παύλου Μελά … ΑΥΤΟΘΥΣΙΑ και ΑΝΙΔΙΟΤΕΛΕΙΑ, που όπως ο χρόνος δεν κατόρθωσε να σβήσει από την μνήμη των Ελλήνων, αλλά και της Παγκοσμίου πνευματικής Ανθρωπότητας, τα ονόματα των Μεγάλων Ανδρών του Γένους μας, και η μνήμη τους θα μένει αιώνια στις ψυχές μας και το πνεύμα ολόκληρου του κόσμου, έτσι και η Μνήμη αυτού του Ανδρός και η ευγνωμοσύνη μας, θα παραμένουν Αιώνια και θα αποτελεί η Μνήμη αυτή το υψηλότερο παράδειγμα αλτρουισμού και αυτοθυσίας, για ένα ΕΘΝΟΣ ΠΟΥ ΤΟΣΕΣ ΦΟΡΕΣ ΜΑΡΤΥΡΗΣΕ ΜΑ ΕΠΕΖΗΣΕ!
Σημ. Ιστορικά αναφέρεται ότι ο Μακεδονικός Αγώνας άρχισε το 1870 και διήρκησε μέχρι το 1908. Στην πραγματικότητα κράτησε πολύ περισσότερο από 38 χρόνια γιατί εξαιτίας της επεκτατικής πολιτικής των Βουλγάρων στο χώρο της Βαλκανικής και δη στη Μακεδονία συνεχίστηκε μέχρι την τελική τους απομάκρυνση κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους (1917). Επίσης έκαναν την εμφάνισή τους περισσότερο σαν ληστές και μετά το 1922 στη Μακεδονική γη, όπως και αργότερα στα χρόνια της Κατοχής (1941-1944) και στα χρόνια που ακολούθησαν (1944-1949) με την «βοήθεια» των «ανταρτών» του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.
EΛΕΝΗ ΚΛΑΠΑΝΑΡΑ
Τ.Ο ΤΡΙΚΑΛΩΝ
